41 lat temu w Szczecinie podpisano Porozumienia Sierpniowe. W świetlicy Stoczni Szczecińskiej podpisali je przywódca strajku Marian Jurczyk i przedstawiciel rządu Kazimierz Barcikowski.
– Decyzje, które wspólnie podjęliśmy mają znaczenie dla sytuacji w całym kraju – mówił wtedy Marian Jurczyk, który stał na czele robotników. – Mamy świadomość tego dokonania i dlatego nasze prace są naszym wspólnym sukcesem. Zdajemy sobie sprawę, że wspólne uzgodnienia są dopiero początkiem długiej drogi do poprawy stanu naszej gospodarki.
Kazimierz Drzazga był uczestnikiem strajków w 1980 roku. – Spontaniczne strajki to była niewiadoma rzecz, jak to się wszystko potoczy, jak to będzie dalej. Stąd te wiele dni w zakładach. To nie była tylko wielka przygoda, ale też wielkie trwanie i pytanie, ponieważ była świadomość tego, czego możemy oczekiwać od Rosjan i komunistów. Był lęk o dalsze jutro – mówi Drzazga i dodaje, że „czekał na wolną Polskę”.
– Na Polskę, która się zmieni. Patrzyłem na olbrzymi fałsz, obłudę, zakłamanie, na przemoc, którą stosowano wobec ludzi. Proszę mi wierzyć. Ekonomiczną. Widziałem też przemoc ówczesnej Milicji. Robiono z ludźmi, co chciano, nikt nie mógł podskoczyć. Chciałem doczekać czasów, kiedy to będzie wyglądało inaczej – dodaje Kazimierz Drzazga.
– Najważniejszym z postulatów było utworzenie wolnego niezależnego związku zawodowego Solidarność – mówi Michał Siedziako ze szczecińskiego Instytutu Pamięci Narodowej. – Robotnicy szybko i stosunkowo łatwo dali się przekonać, że potrzebne są nie tylko korzyści ekonomiczne, nie tylko cofnięcie podwyżki cen żywności, nie tylko podwyżki płac, ale rozwiązania systemowe. Stąd ten pierwszy postulat strajku gorącego lata roku 1980, czyli powołanie niezależnych od partii związków zawodowych.
Porozumienia w Szczecinie podpisano o jeden dzień wcześniej niż w Gdańsku. – W Szczecinie stosunkowo nieznaczne były wpływy na opozycji tzw. przedsierpniowej. Natomiast w Gdańsku de facto kluczową rolę odgrywały środowiska opozycyjne. Postulatem, na który szczecinianie jakby nie chcieli poczekać, a w dalszym ciągu targowali się o niego gdańszczanie, było uwolnienie wszystkich więźniów politycznych – podkreśla Siedziako.
W poniedziałek w rocznicę wydarzeń z sierpnia 1980 o godzinie 10 w kościele pw. św. Stanisława Kostki w Szczecinie zostanie odprawiona msza święta. O godzinie 11.40 rozpoczną się uroczystości przy głównej bramie Stoczni Szczecińskiej. Tam zostaną wręczone stypendia dla młodzieży ufundowane przez Solidarność oraz Medale Stulecia Odzyskania Niepodległości.
Po raz pierwszy w tym roku podczas obchodów podpisania Porozumień Sierpniowych w Szczecinie zostaną wręczone stypendia imienia Longina Komołowskiego.
– Pierwsi laureaci to 5 osób ze Szczecina, Goleniowa, Stargardu i Gryfina oraz jedna z polskiego gimnazjum imienia Longina Komołowskiego w Połukniu na Litwie – mówi Marcin Stefaniak z Instytutu Dziedzictwa Solidarności. – Te stypendia są przyznawane za dobre wyniki w nauce. Jest podział na przedmioty humanistyczne, ścisłe, osiągnięcia sportowe i co jest bardzo istotne, udział w wolontariacie. Jest pomysł, żeby zmienić trochę oblicze obchodów, które do tej pory były zazwyczaj bardzo formalne i oficjalne. To ma wprowadzić element, że Solidarność, czyli fundator, zwraca się też w stronę młodego pokolenia. Z drugiej strony mam też nadzieję, że przyciągnie młode pokolenie do ideałów Solidarności, do historii Solidarności. Taki jest główny cel.
Strajkujący mieli 36 postulatów głównie o charakterze ekonomicznym. Najważniejszy z nich to utworzenie niezależnego od władzy związku zawodowego Solidarność. Na mocy porozumień władze zgodziły się między innymi na rejestrację niezależnych samorządnych związków zawodowych, uwolnienie więźniów politycznych, postawienie pomnika ofiar Grudnia 1970 roku i przeprowadzenie reform gospodarczych.
Na mocy Porozumień Sierpniowych powstał związek zawodowy Solidarność , który liczył nawet 10 milionów członków. 30 sierpnia w całej Polsce strajkowało 700 zakładów, w tym 700 tysięcy ludzi.
Następnego dnia (31 sierpnia) podpisano porozumienie w Gdańsku, 3 września w Jastrzębiu-Zdroju i 11 września w Hucie Katowice.
Strajki w Szczecinie rozpoczęły się 18 sierpnia w Stoczni Remontowej „Parnica”, a potem w Stoczni im. Adolfa Warskiego oraz w Stoczni „Gryfia”. Po południu w świetlicy głównej Stoczni im. Adolfa Warskiego odbyło się spotkanie delegatów strajkujących załóg. Wybrano prezydium Komitetu Strajkowego pod przewodnictwem Mariana Jurczyka. Wśród szczecińskich „36 żądań” znalazły się wszystkie niemal postulaty zgłoszone w Gdańsku, a na pierwszym miejscu – prawo do tworzenia wolnych związków zawodowych. 21 sierpnia rozpoczęły się negocjacje delegacji rządowej z przedstawicielami 60 komitetów strajkowych ze szczecińskich zakładów pracy oraz Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym, reprezentowanym przez Mariana Jurczyka, Kazimierza Fischbeina i Mariana Juszczuka.
Porozumienie szczecińskie dotyczyło między innym przekształcenia komitetów strajkowych w Komisje Robotnicze, które miały przeprowadzić wybory władz niezależnych organizacji pracowniczych. Protokół mówił również o ochronie podstawowych praw ludzi pracy i obywateli, zakazie represji wobec działaczy związkowych i politycznych oraz dostępie Kościoła do mediów.
W sumie Porozumienia Sierpniowe umożliwiły powstanie pierwszego wolnego, niezależnego związku zawodowego Solidarność. Władze zobowiązały się do opublikowania w ciągu kilku miesięcy podstawowych założeń reformy gospodarczej, do wniesienia ustawy o ograniczeniu cenzury oraz do rozpatrzenia wniosków zwolnionych z pracy po strajkach w 1970 i 1976 roku.
Sierpień 1980 był impulsem do powstania Solidarności, a w konsekwencji przemian systemowych, które doprowadziły do upadku PRL oraz innych dyktatur z bloku wschodniego, a także odzyskania przez nasz kraj suwerenności.
źródło/ fot. RadioSzczecin
