W tym roku główne uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów odbywają się w Głogowie Małopolskim, Markowej i Rzeszowie. Wydarzenia upamiętniające zorganizowały również instytucje kultury prowadzone lub współprowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także m.in. Instytut Pamięci Narodowej oraz Urząd ds. Osób Represjonowancyh i Kombatantów.
Główne uroczystości, które są organizowane przez Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej, rozpoczynają się w czwartek 24 marca w Głogowie Małopolskim, gdzie o godz. 10 odbędzie się uroczystość otwarcia Parku im. Aleksandra Ładosia, podczas której nastąpi odsłonięcie obelisku i muralu Grupy Ładosia. Z kolei o godz. 13 pod pomnikiem rodziny Ulmów w Sadzie Pamięci w Markowej oraz o godz. 16.30 na grobach rodzin z Markowej na cmentarzu parafialnym zostaną zapalone znicze i złożone kwiaty.
Ponadto w Filharmonii Podkarpackiej im. A. Malawskiego w Rzeszowie o godz. 19 rozpocznie się koncert „Psalmy Pokoju i Pojednania”, poświęcony polskim Sprawiedliwym wśród Narodów Świata, zorganizowany w ramach Festiwalu Psalmów Dawidowych „Honorując Sprawiedliwych i Ocalonych”.
Warszawskie uroczystości upamiętniające zaplanował Urząd ds. Osób Represjonowancyh i Kombatantów wraz z Polskim Towarzystwem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Obchody rozpoczną się w czwartek o godz. 10.30 mszą św. w Katedrze Polowej Wojska Polskiego, sprawowaną w intencji żyjących i zmarłych rodaków, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów podczas II wojny. Bezpośrednio po Eucharystii zaplanowano przemówienia okolicznościowe, w tym wystąpienie szefa UdSKiOR Jana J. Kasprzyka. Uroczystość zakończy ceremonia złożenia kwiatów przy pamiątkowej tablicy znajdującej się w Kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej w Katedrze Polowej WP.
W obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką włączyło się również Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. O godz. 18 odbędzie się premiera widowiska upamiętniającego pt. „Sprawiedliwi”, przygotowanego przez Instytut Pamięci Narodowej. Wydarzenie przybliży historie rodaków, którzy narażali swoje życie, chcąc pomóc szczególnie prześladowanym podczas II wojny Żydom. Jak wskazano na stronie MKiDN, dramaturgia widowiska oparta jest na wierszach poetów, takich jak m.in.: Konstanty Ildefons Gałczyński, Antoni Słonimski, Leopold Staff czy Julian Tuwim.
Muzeum II Wojny Światowej przygotowało też bezpłatne spacery muzealne, podczas których zostaną przedstawione fragmenty wystawy i eksponaty związane z niesieniem pomocy przez Polaków eksterminowanej przez Niemców ludności żydowskiej. Omówiona zostanie zarówno pomoc instytucjonalna, m.in. Rady Pomocy Żydom, jak i indywidualna. W sobotę (26 marca) propozycja zwiedzania kierowana jest do osób indywidualnych powyżej 16. roku życia [ok. 60 osób].
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN przygotowuje natomiast opracowania historyczne dotyczące Polaków, którzy zostali zamordowani za udzielanie pomocy Żydom. Przybliżone zostaną sylwetki osób (ratujących i ukrywających się) oraz kontekst okupacji niemieckiej i nieludzkiego prawodawstwa, w jakim przyszło im żyć. W związku z dwiema marcowymi datami, które rozszerzają pojęcie „Sprawiedliwego” w rozumieniu Instytutu Yad Vashem: obchodzonego 6 marca Europejskiego Dnia Sprawiedliwych oraz 24 marca – Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, placówka zorganizuje również dyskusję pt. „Kim byli Sprawiedliwi?”.
Z kolei Instytut Pileckiego w ramach programu „Zawołani po imieniu” odsłoni pamiątkową tablicę w Brzozie Królewskiej (powiat jarosławski), honorującą Katarzynę i Sebastiana Kazaków. Oboje zostali zamordowani przez niemieckich żandarmów za pomoc niesioną Żydom. W 2008 r. Instytut Yad Vashem przyznał im tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2010 r. zarówno oni, jak i ich córki – Agnieszka i Józefa – zostali odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
W obchody Dnia Pamięci organizowane w Ostrowi Mazowieckiej angażują się Muzeum Dom Rodziny Pileckich oraz Muzeum Getta Warszawskiego, m.in. przez złożenie kwiatów przy tablicach upamiętniających Jadwigę Długoborską i Lucynę Radziejowską, które niosły pomoc Żydom; wydarzenie zaplanowane jest na godz. 12:30. W Szkole Podstawowej nr 1 w Ostrowi Mazowieckiej o godz. 13:30 zorganizowany zostanie natomiast panel edukacyjny „Polacy ratujący Żydów. Odkrywamy historie”, poświęcony społeczności żydowskiej w Ostrowi Mazowieckiej oraz historiom Polaków ratujących Żydów.
Muzeum w Treblince uczci pamięć Polaków Ratujących Żydów przez zapalenie znicza – światła pamięci przed upamiętnieniem Jana Maletki na terenie dawnej stacji kolejowej w miejscowości Treblinka. Ponadto od 24 marca, przez siedem kolejnych dni, na profilu Facebook Muzeum Treblinka będą też zamieszczane biogramy Sprawiedliwych wśród Narodów Świata z okolic Treblinki.
W obchody włączył się także Instytut Pamięci Narodowej, który zaprezentuje m.in. wspomnienia Ocalonej Chavy Nissimov oraz Sprawiedliwych: Tadeusza Stankiewicza i Stanisławy Roztropowicz-Szkubel. Wydarzenia zaplanowały też oddziały IPN w Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Kielcach, Poznaniu, Rzeszowie oraz Szczecinie.
Źródło/PAP/gov
